Diagnoza spectrum autyzmu
Co to jest autyzm?
Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowych o wieloczynnikowej etiologii. Jest opisywany jako odbiegający od typowego sposób funkcjonowania, powiązany z trudnościami w budowaniu relacji społecznych oraz odmiennym odbiorem świata utrudniającym codzienne życie.
Zgodnie z klasyfikacją DSM-5 i ICD-11 zaburzenia ze spectrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder ASD) charakteryzują się dwoma grupami objawów (autystyczna diada):
- Trudnościami w komunikacji społecznej (deficyty w społecznym komunikowaniu się i interakcjach społecznych);
- Ograniczonymi, powtarzanymi i stereotypowymi wzorcami zachowań i zainteresowań.
Typowe dla autyzmu trudności mogą przybierać u poszczególnych osób różną postać, a ekspresja symptomów ulega zmianom w toku rozwoju. Stały jest ich nieprzemijający charakter. Oznaki nietypowego zachowania pojawiają się już we wczesnym okresie życia.
Istotne miejsce w obrazie klinicznym osób z ASD zajmują trudności w rozwoju poznawczym, emocjonalnym i motorycznym. Wymagają one również pogłębionej diagnozy psychologicznej lub neuropsychologicznej.
Wywiad do diagnozy autyzmu ADI-R
Adaptacja polska: I. Chojnicka, E. Pisula
ADI-R jest narzędziem powszechnie stosowanym na świecie i uznawanym za element złotego standardu w diagnozie zaburzeń ze spektrum autyzmu. Często stosowany jest łącznie z Protokołem obserwacyjnym ADOS-2. Celem wywiadu jest zdobycie informacji niezbędnych do postawienia diagnozy dotyczącej spektrum autyzmu.
Wywiad powinna przeprowadzać osoba doświadczona w przeprowadzaniu wywiadów klinicznych, dobrze zaznajomiona z pojęciem zaburzeń ze spektrum autyzmu i z różnymi sposobami przejawiania się tych zaburzeń w zachowaniu.
Przeprowadzenie tego wywiadu wymaga dobrej współpracy ze strony osoby informującej (Rodzica/Opiekuna). Osoba diagnozowana nie jest obecna podczas przeprowadzania wywiadu.
Przeprowadzenie wywiadu i obliczenie wyników zajmuje zazwyczaj od 2 do 3 godzin. Procedura badania jest w wysokim stopniu wystandaryzowana, aby zagwarantować, że osoba informująca przekaże systematyczny i szczegółowy opis zachowania osoby diagnozowanej.
Wywiad dotyczy przede wszystkim trzech sfer funkcjonowania:
- języka/komunikowania się,
- interakcji społecznych opartych na wzajemności,
- sztywnych, powtarzających się i stereotypowych wzorców zachowania i zainteresowań.
ADOS-2
Protokół obserwacji i diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Jest to częściowo ustrukturyzowany, wystandaryzowany protokół obserwacji, który wykorzystywany jest w diagnozowaniu Dzieci, Młodzieży i Osób Dorosłych podejrzewanych o zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD).
Narzędzie obejmuje zestaw prób prowokujących Osobę Badaną (Dziecko lub Osobę Dorosłą) do określonych zachowań społecznych, co pozwala na obserwowanie jej w trakcie naturalnie przebiegającej interakcji z badającym.
ADOS wymaga posługiwania się wystandaryzowanym zestawem pomocy i kierowania się ściśle zdefiniowanymi kryteriami oceny. Jednak procedurę badania charakteryzuje znaczny stopień elastyczności.
ADOS-2 Składa się z pięciu modułów (wersji) przeznaczonych dla badanych różniących się wiekiem i poziomem rozwoju ekspresji językowej.
Na podstawie obserwacji Diagnosta ocenia różne aspekty zachowania, reprezentujące pięć kategorii:
- Język i komunikacja
- Wzajemność w interakcjach społecznych
- Zabawa/Wyobraźnia
- Zachowania stereotypowe i sztywne zainteresowania
- Inne zachowania odbiegające od normy
Porównanie tego wyniku z odpowiednim dla danego modułu progiem odsiewowym pozwala na określenie, czy zachowanie Badanego wskazuje, czy nie wskazuje na zaburzenia ze spektrum autyzmu, a w przypadku najmłodszych badanych (w wieku poniżej 31 miesięcy) – na określenie stopnia, w jakim zachowanie Dziecka budzi niepokój.
Masz pytania? Chętnie na nie odpowiemy
Zaproponujemy też cele i rodzaj terapii, która może być skuteczna dla Twojego dziecka.