Diagnoza neuropsychologiczna – dla kogo?

Diagnoza neuropsychologiczna skierowana jest do dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Proces kształtowania się neuronalnego podłoża dla wszystkich procesów rozwojowych dziecka może zostać zakłócony w różnych momentach i spowodować rozmaite konsekwencje na poziomie biologicznym i behawioralnym.

Zaburzenia mogą wystąpić w zakresie:

  • procesów poznawczych,
  • procesów emocjonalnych,
  • funkcjonowania społecznego,
  • behawioralnym,
  • ruchowym.

W przypadku dzieci, u których występują zakłócenia rozwoju psychoruchowego wczesna diagnoza neuropsychologiczna odgrywa istotną rolę. Wczesne wykrycie istniejących zaburzeń pozwala na szybkie podjęcie oddziaływań terapeutycznych. Zwiększa to szansę u dziecka na przywrócenie utraconych lub wspomaganie słabo rozwijających się funkcji. Umożliwia powrót do optymalnego funkcjonowania.

Co powinno zaniepokoić rodzica?

Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy

  • nietypowy wygląd twarzoczaszki, dysmorfie,
  • plamki „kawa z mlekiem” na skórze, guzki,
  • zbyt szybki przyrost obwodu głowy/duża główka,
  • objaw „zachodzącego słońca” – tendencja do zwracania oczu ku dołowi,
  • brak symetrii napięcia mięśniowego (hipotonia/hipertonia),
  • brak symetrii ruchu kończyn,
  • podobna morfologia określonych ruchów, ich powtarzalność (podejrzenie padaczki),
  • brak osiągania rozwojowych kamieni milowych w rozwoju motoryki dużej (postawa ciałai lokomocja) oraz motoryki małej (chwytanie, manipulacja pod kontrolą wzroku),
  • brak wyraźnych postępów rozwojowych,
  • niesymetryczny chód, na szerokiej podstawie, na palcach, z przechyleniem,
  • częste upadki, drżenia,
  • brak prawidłowej fiksacji wzroku na obiekcie statycznym oraz poruszającym się, oczopląs,
  • niechęć do wykonywania czynności samoobsługowych
  • niechęć do rysowania, układania wieży z klocków, układanek,
  • brak adekwatnej reakcji na ból, temperaturę, smaki, zapachy,
  • brak rozglądania się, patrzenie „niewidzącymi oczami”,
  • niezauważanie części obrazu wzrokowego, trudności w przeszukiwaniu pola wzrokowego (dziecko patrzy na część obrazka, ignorując pozostałą),
  • brak reakcji wzbudzenia ruchowego na widok bliskich,
  • brak fiksacji wzroku na twarzy ludzkiej,
  • brak odwzajemniani uśmiechu matki,
  • brak zainteresowania kontaktem z bliskimi,
  • negatywna reakcja na kontakt fizyczny.

Wiek przedszkolny i szkolny

  • regres, zatrzymanie rozwoju w jakiejkolwiek sferze,
  • zachowania dziwne, nietypowe, których nie można wyjaśnić czynnikami psychologicznymi,
  • ruchy mimowolne lub pląsawicze nasilone,
  • stereotypie ruchowe, drżenia zamiarowe,
  • trudności z inicjowaniem, rozpoczęciem ruchu,
  • objawy obsesyjno-kompulsywne lub tiki o nagłym początku lub szybko nasilające się,
  • nasilająca się nadpobudliwość, agresja, zachowania niszczycielskie, cechy autystyczne, problemy ze snem,
  • zaburzenia lękowe, pobudliwość, gwałtowne zamiany nastroju, drażliwość,
  • zachowania autystyczne, niezgrabność ruchowa, opóźnienie rozwoju intelektualnego, trudności w koncentracji, cechy zespołu depresyjnego, utrata zainteresowań, obniżenie nastroju,
  • drażliwość, trudności w koncentracji, zaburzenia lękowe.

Zaburzenia neurorozwojowe

To szeroka kategoria trwałych problemów funkcjonowania dziecka wynikających z nieprawidłowej aktywności ośrodkowego układu nerwowego OUN. Są one efektem wrodzonych zmian wynikających z anomalii genetycznych lub z oddziaływania zróżnicowanych czynników patogennych w okresie prenatalnym, które spowodowały zmianę i reorganizację typowej ścieżki rozwoju mózgowia.

Zaburzenia neurorozwojowe identyfikowane są na podstawie:

  • rozpoznania defektów genetycznych (np. Zespół Downa, Zespół Willamsa)
  • defektów mózgowia (np. mikrocefalia)
  • typowych dla obrazu klinicznego deficytów poznawczych i/lub w zachowaniu, wiązanych z trwałą dysfunkcją OUN (np. autyzm, ADHD, specyficzne zaburzenia uczenia się)

Zaburzenia nabyte

Są one skutkiem uszkodzenia początkowo prawidłowo rozwijającego się ośrodkowego układu nerwowego w okresie postnatalnym. Rozwój OUN zostaje zatrzymany lub zakłócony przez zróżnicowane czynniki patogenne.

Wśród nich można wyróżnić następujące grupy dzieci:

  • z chorobami metabolicznymi (zatrucie lub podtrucie mózgowia toksynami kumulującymi się w procesie błędnej przemiany materii),
  • z niektórymi chorobami somatycznymi mającymi wpław na OUN (choroby układu krążenia, układu oddechowego),
  • z postępującymi chorobami OUN (np. leukodystrofiami),
  • po urazach czaszkowo-mózgowych,
  • po udarach,
  • z chorobami rozrostowymi OUN,
  • po przebyciu inwazyjnego leczenia,
  • po intoksykacjach,
  • po przebyciu zakażeń wirusowych lub/i bakteryjnych.

Etapy diagnozy neuropsychologicznej

  1. Wywiad z Rodzicami/Opiekunami Prawnymi Dziecka.
  2. Analiza dokumentacji ze wszystkich dostępnych źródeł.
  3. Obserwacja dziecka (stan świadomości, orientacja, wgląd i krytycyzm, stan emocjonalny, aktywność psychiczna).
  4. Zastosowanie adekwatnych metod oceny psychometrycznej.
  5. Zastosowanie metod eksperymentalno-klinicznych.
  6. Wnioskowanie i interpretacja wyników.
  7. Sporządzenie diagnozy nozologicznej i funkcjonalnej.

Obszary badań w diagnozie neuropsychologicznej

  1. Spostrzeganie wzrokowe, wzrokowo-przestrzenne
  2. Orientacja przestrzenna.
  3. Spostrzeganie słuchowe i lokalizacja dźwięków (materiał językowy i niejęzykowy).
  4. Somatognozja.
  5. Motoryka, w tym praksja oralna i dynamiczna.
  6. Funkcje językowo-komunikacyjne (nadawanie i rozumienie).
  7. Funkcje intelektualne.
  8. Pamięć i uczenie się.
  9. Uwaga.
  10. Funkcje wykonawcze, w tym hamowanie reakcji.
  11. Rozumienie w zakresie poznania społecznego.

Masz pytania? Chętnie na nie odpowiemy

Zaproponujemy też cele i rodzaj terapii, która może być skuteczna dla Twojego dziecka.