Badania neuropsychologiczne
Diagnoza neuropsychologiczna – dla kogo?
Diagnoza neuropsychologiczna skierowana jest do dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Proces kształtowania się neuronalnego podłoża dla wszystkich procesów rozwojowych dziecka może zostać zakłócony w różnych momentach i spowodować rozmaite konsekwencje na poziomie biologicznym i behawioralnym.
Zaburzenia mogą wystąpić w zakresie:
- procesów poznawczych,
- procesów emocjonalnych,
- funkcjonowania społecznego,
- behawioralnym,
- ruchowym.
W przypadku dzieci, u których występują zakłócenia rozwoju psychoruchowego wczesna diagnoza neuropsychologiczna odgrywa istotną rolę. Wczesne wykrycie istniejących zaburzeń pozwala na szybkie podjęcie oddziaływań terapeutycznych. Zwiększa to szansę u dziecka na przywrócenie utraconych lub wspomaganie słabo rozwijających się funkcji. Umożliwia powrót do optymalnego funkcjonowania.
Co powinno zaniepokoić rodzica?
Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy
- nietypowy wygląd twarzoczaszki, dysmorfie,
- plamki „kawa z mlekiem” na skórze, guzki,
- zbyt szybki przyrost obwodu głowy/duża główka,
- objaw „zachodzącego słońca” – tendencja do zwracania oczu ku dołowi,
- brak symetrii napięcia mięśniowego (hipotonia/hipertonia),
- brak symetrii ruchu kończyn,
- podobna morfologia określonych ruchów, ich powtarzalność (podejrzenie padaczki),
- brak osiągania rozwojowych kamieni milowych w rozwoju motoryki dużej (postawa ciałai lokomocja) oraz motoryki małej (chwytanie, manipulacja pod kontrolą wzroku),
- brak wyraźnych postępów rozwojowych,
- niesymetryczny chód, na szerokiej podstawie, na palcach, z przechyleniem,
- częste upadki, drżenia,
- brak prawidłowej fiksacji wzroku na obiekcie statycznym oraz poruszającym się, oczopląs,
- niechęć do wykonywania czynności samoobsługowych
- niechęć do rysowania, układania wieży z klocków, układanek,
- brak adekwatnej reakcji na ból, temperaturę, smaki, zapachy,
- brak rozglądania się, patrzenie „niewidzącymi oczami”,
- niezauważanie części obrazu wzrokowego, trudności w przeszukiwaniu pola wzrokowego (dziecko patrzy na część obrazka, ignorując pozostałą),
- brak reakcji wzbudzenia ruchowego na widok bliskich,
- brak fiksacji wzroku na twarzy ludzkiej,
- brak odwzajemniani uśmiechu matki,
- brak zainteresowania kontaktem z bliskimi,
- negatywna reakcja na kontakt fizyczny.
Wiek przedszkolny i szkolny
- regres, zatrzymanie rozwoju w jakiejkolwiek sferze,
- zachowania dziwne, nietypowe, których nie można wyjaśnić czynnikami psychologicznymi,
- ruchy mimowolne lub pląsawicze nasilone,
- stereotypie ruchowe, drżenia zamiarowe,
- trudności z inicjowaniem, rozpoczęciem ruchu,
- objawy obsesyjno-kompulsywne lub tiki o nagłym początku lub szybko nasilające się,
- nasilająca się nadpobudliwość, agresja, zachowania niszczycielskie, cechy autystyczne, problemy ze snem,
- zaburzenia lękowe, pobudliwość, gwałtowne zamiany nastroju, drażliwość,
- zachowania autystyczne, niezgrabność ruchowa, opóźnienie rozwoju intelektualnego, trudności w koncentracji, cechy zespołu depresyjnego, utrata zainteresowań, obniżenie nastroju,
- drażliwość, trudności w koncentracji, zaburzenia lękowe.
Zaburzenia neurorozwojowe
To szeroka kategoria trwałych problemów funkcjonowania dziecka wynikających z nieprawidłowej aktywności ośrodkowego układu nerwowego OUN. Są one efektem wrodzonych zmian wynikających z anomalii genetycznych lub z oddziaływania zróżnicowanych czynników patogennych w okresie prenatalnym, które spowodowały zmianę i reorganizację typowej ścieżki rozwoju mózgowia.
Zaburzenia neurorozwojowe identyfikowane są na podstawie:
- rozpoznania defektów genetycznych (np. Zespół Downa, Zespół Willamsa)
- defektów mózgowia (np. mikrocefalia)
- typowych dla obrazu klinicznego deficytów poznawczych i/lub w zachowaniu, wiązanych z trwałą dysfunkcją OUN (np. autyzm, ADHD, specyficzne zaburzenia uczenia się)
Zaburzenia nabyte
Są one skutkiem uszkodzenia początkowo prawidłowo rozwijającego się ośrodkowego układu nerwowego w okresie postnatalnym. Rozwój OUN zostaje zatrzymany lub zakłócony przez zróżnicowane czynniki patogenne.
Wśród nich można wyróżnić następujące grupy dzieci:
- z chorobami metabolicznymi (zatrucie lub podtrucie mózgowia toksynami kumulującymi się w procesie błędnej przemiany materii),
- z niektórymi chorobami somatycznymi mającymi wpław na OUN (choroby układu krążenia, układu oddechowego),
- z postępującymi chorobami OUN (np. leukodystrofiami),
- po urazach czaszkowo-mózgowych,
- po udarach,
- z chorobami rozrostowymi OUN,
- po przebyciu inwazyjnego leczenia,
- po intoksykacjach,
- po przebyciu zakażeń wirusowych lub/i bakteryjnych.
Etapy diagnozy neuropsychologicznej
- Wywiad z Rodzicami/Opiekunami Prawnymi Dziecka.
- Analiza dokumentacji ze wszystkich dostępnych źródeł.
- Obserwacja dziecka (stan świadomości, orientacja, wgląd i krytycyzm, stan emocjonalny, aktywność psychiczna).
- Zastosowanie adekwatnych metod oceny psychometrycznej.
- Zastosowanie metod eksperymentalno-klinicznych.
- Wnioskowanie i interpretacja wyników.
- Sporządzenie diagnozy nozologicznej i funkcjonalnej.
Obszary badań w diagnozie neuropsychologicznej
- Spostrzeganie wzrokowe, wzrokowo-przestrzenne
- Orientacja przestrzenna.
- Spostrzeganie słuchowe i lokalizacja dźwięków (materiał językowy i niejęzykowy).
- Somatognozja.
- Motoryka, w tym praksja oralna i dynamiczna.
- Funkcje językowo-komunikacyjne (nadawanie i rozumienie).
- Funkcje intelektualne.
- Pamięć i uczenie się.
- Uwaga.
- Funkcje wykonawcze, w tym hamowanie reakcji.
- Rozumienie w zakresie poznania społecznego.
Masz pytania? Chętnie na nie odpowiemy
Zaproponujemy też cele i rodzaj terapii, która może być skuteczna dla Twojego dziecka.